Ontbijtradio: Interview

Woensdag 11 september 1996

Het is kwart voor zeven. Computers en mensen die er mee werken zijn die nou altijd saai? Volgens sommigen wel, maar bij de universiteit in Twente denken ze daar heel anders over. Een PC die een schuine bak vertelt, dat moet kunnen volgens hun daar. En ter ere van het vijftienjarig bestaan van de Faculteit Informatica begint daar vandaag een driedaags congres over zoals ze het daar zelf noemen: computationele humor. Zeg ik dat goed, mijnheer Nijholt? Goedemorgen.
Goedemorgen. Dat zegt u goed, u zou ook in het Nederlands 'berekende humor' kunnen zeggen, dat is ongeveer hetzelfde.
Berekende humor.
Ja. En dat geeft dus heel uitdrukkelijk aan, dat wat we met dit congres willen, wat we met dit symposium en workshop willen, is dat we gaan kijken of we rekenmodellen voor humor kunnen geven. En hoe ziet dat er concreet uit?
Nou, wat je probeert te doen is, je gaat bijvoorbeeld in het geval van grappen, dat is een bepaal soort humor, je hebt ook andere soorten humor, maar in het geval van grappen zou je kunnen gaan kijken naar de mechanica van de grappen. Wat zijn eigenlijk de regels die ten grondslag liggen aan een grap. Hoe gaat een grap te werk. Waar begint ie mee. Wat is het middenstuk, wat is het eindstuk en kun je dat op een zodanige manier analyseren dat je dat als het ware kunt gaan programmeren.
Dat lijkt me een interessante uitdaging. Maar, het het kenmerk van een grap is toch dat het op je gevoel werkt. Dat je misschien op een onverklaarbare reden moet lachen, ....
Ja.
.... de manier waarop je hem vertelt. De manier waarop iemand een pauze inlast. Eh, de verrassende wending. Hoe kun je dat ooit in een computer vastleggen?
Ja, u noemt nu een aantal dingen en een heleboel daarvan die zijn ontzettend moeilijk. Bijvoorbeeld, zoiets als timing, nou ik denk dat we daar voorlopig niet aan moeten denken. Dan kunnen we beter dat boekje van Hans Dorrestijn lezen van "hoe word ik een goed cabaretier".
Ja.
Maar wat betreft een paar andere dingen van het onverwachte, dat is natuurlijk typisch iets wat je voortdurend tegenkomt in grappen en ook in humoristische teksten Er wordt wel gesproken over een soort ongerijmdheid die zichtbaar moet zijn in een grap. Je begint op een bepaald moment, de toehoorder denkt van oh het gaat daar over en dan opeens door een bepaalde zinswending, een ander gebruik van een woord, eh, de omgeving verandert opeens, dan krijgt de toehoorder te merken, ha, ik ben op het verkeerde spoor gezet. Eerst schrik hij eventjes en dan denkt hij, ha, zo en zo is het bedoeld. Nou, dat is een soort mechanisme dat je in een heleboel grappen tegenkomt en je zou bijvoorbeeld kunnen proberen om dat toch wat meer in gedetailleerde regeltjes te vatten ....
Maar het zijn toch allemaal ma.. moppen die daar door mensen zijn ingestopt? Of niet? Of kan een computer zelf een grap maken?
Nou, het idee is dus dat uiteindelijk je een computer kan maken, of een programma kan maken, wat dan gegeven een aantal basisregels, zelf een grap kan maken.
Is er al een grap bekend die de computer bedacht heeft?
Jawel, ik kan eentje geven. En daar hoort eigenlijk wel een verhaaltje bij, als er tijd voor is.
Ik kijk even of dat lukt. Ja, dat kan wel.
Wat krijg je als je en schaap en een kangoeroe kruist? Een wollen jumper, is het antwoord.
Ha, ha, wij moeten er hier wel heel erg hard om lachen. Nou. "We dachten met steekzakken, is het niet?"
Nou, ha, ha, dat zou ook kunnen, maar dit is wel het geval van een grap die door een computer is gegenereerd. Het is door een Engelse computer gebeurd. Het is door mensen gedaan die ook tijdens het symposium aanwezig zullen zijn en het zullen demonstreren.
Ja.
Alleen wat er eigenlijk bij gezegd moet worden. Dit programma genereert als het ware tienduizenden grappen. Er is een heleboel informatie in gestopt en die informatie wordt op een bepaalde manier met elkaar gecombineerd. Maar wat dan eigenlijk nodig is, op dit moment nog, is dat een mens gaat zeggen van he, daar moet ik om lachen, he deze schrap ik, die vind ik niet leuk, die vind ik niet leuk, die vind ik niet leuk, ....
Ja.
Dus, er worden wel allemaal onverwachte wendingen en combinaties gegenereerd, door deze computer maar wat nog ontbreekt is een duidelijk evaluatiecriterium.
Ik ben heel benieuwd mijnheer Nijholt of u er in slaagt. Er is nog wat werk te doen, ....
Jazeker.
... maar wij wensen u daar veel succes mee.
Nou, dank u wel.
Ok. Dag.

Radio 2, Goede Morgen.

Back to Anton Nijholt's Homepage.